کاربرد شاخص‌های ارزیابی تکتونیک جنبا در برآورد وضعیت تکتونیکی بخش علیای زاینده‌رود محمود حبیب¬اللهیان ، دکتر محمدحسین رامشت

با توچه به اینکه کشور ایران بر روی کمربند زلزله­خیزی آلپ- هیمالیا قرار دارد و هر چند یک­بار شاهد زلزله‌های مخرب ویرانگری همانند زلزله‌های بم و طارم و غیره در کشورمان می‌باشیم، بررسی وضعیت تکتونیک فعال (جنبا) که از جمله عوامل ایجاد و بروز زمین­لغزه‌ها می‌باشند و ارزیابی تهدیدات و خسارات بروز این فعالیت‌ها در شهرها از اهمیت بالایی برخوردار است. رودخانه زاینده‌رود، بزرگترین و مهم­ترین رودخانه دائمی ایران مرکزی است که سد عظیم زاینده‌رود بر روی آن بسته شده است. بخش علیای رودخانه، در شمال شرق استان چهارمحال و بختیاری و غرب استان اصفهان در مختصات طول جغرافیایی 50 درجه و 45 دقیقه تا 50 درجه و 53 دقیقه و 50 ثانیه شرقی و عرض جغرافیایی 32 درجه و 30 دقیقه و 45 ثانیه تا 32 درجه و 45 دقیقه و 50 ثانیه  شمالی قرار گرفته است. این منطقه از نظر زمین‌شناسی بخشی از زون سنندج- سیرجان می‌باشد.  در این پژوهش با استفاده از شاخص‌های مورفومتریک کمّی از قبیل منحنی هیپسومتری (بی‌بعد) حوضه‌های آبریز، انتگرال منحنی هیپسومتری حوضه‌های آبریز، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره،  نسبت " V " عدم تقارن آبراهه‌ها، شاخص گرادیان- طول رودخانه، شاخص تقارن توپوگرافی عرضی، فعالیت­های تکتونیکی و فرایشی در دره­ی طولی رودخانه زاینده‌رود و دره‌های عرضی سواحل سمت راست و چپ در مساحتی حدود 400 کیلومتر مربع مطالعه گردید. بررسی این شاخص‌ها نشان داد که دره اصلی (طولی) رودخانه از نظر شاخص‌های "Vf  " و نسبت " V " نیمه فعال، دره‌های فرعی در سواحل سمت راست و چپ رودخانه از لحاظ شاخص‌‌های "Vf  " و نسبت " V " فعال و نیمه فعال قرار داشت. همچنین نتایج مؤید این مطلب بود که منطقه­ی مورد مطالعه از لحاظ شاخص "SL " در وضعیت غیرفعال بوده و از نظر شاخص عدم تقارن آبراهه‌‌ها در حوضه‌‌های آبریز، سمت چپ رودخانه نسبت به سمت راست از فعالیت بیشتری برخوردار است. از لحاظ شاخص تقارن توپوگرافی عرضی " T "، شمال حوضه از جنوب آن فعال­تر ولی درکل از شدت زیادی برخوردار نیست و از نظر دو شاخص منحنی بی­بعد و انتگرال منحنی بی­بعد، می­توان گفت منطقه مورد مطالعه در حالت بالغ مایل به پیر قرار دارد. بررسی و ارزیابی نتایج حاصل از تلفیق کلیه شاخص‌‌ها، منطقه­ی  مورد مطالعه از لحاظ نئوتکونیک در وضعیت نیمه فعال متمایل به غیر فعال قرار دارد.